تأثیر باکتری های محرک رشد و سطوح مختلف کود نیتروژنه بر عملکرد و برخی صفات زراعی آفتابگردان

به منظور بررسی تأثیر باکتری های محرک رشد و کود نیتروژنه بر عملکرد و برخی صفات زراعی آفتابگردان رقم مستر، آزمایشی در سال زراعی 1389 در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه محقق اردبیلی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. فاکتورهای مورد بررسی شامل کود نیتروژنه در سه سطح (صفر،80 و 160 کیلوگرم در هکتار) از منبع اوره و باکتری محرک رشد در چهار سطح (عدم تلقیح، تلقیح بذور با ازتوباکتر کروکوکوم استرین 5، آزوسپریلیوم لیپوفروم استرین of و سودوموناس استرین 186) بودند. نتایج نشان داد که کود نیتروژنه و باکتری های محرک رشد تأثیر معنی داری بر روی همه صفات مورد بررسی به جز وزن هزار دانه و قطر ساقه داشت. با افزایش سطوح کود نیتروژنه و کاربرد باکتری های محرک رشد عملکرد دانه، ارتفاع بوته، قطر طبق، تعداد دانه در طبق، تعداد برگ، درصد و عملکرد روغن، درصد و عملکرد پروتئین افزایش یافت. واکنش عملکرد دانه به پرایمینگ بذر با باکتری های محرک رشد و سطوح کود نیتروژنه یکسان نبود. بیشترین عملکرد به مصرف 160 کیلوگرم در هکتار نیتروژن و پرایمینگ بذر با ازتوباکتر تعلق داشت. مقایسه میانگین تیمارها نشان داد که عملکرد دانه در ترکیب های تیماری 160n× عدم تلقیح با باکتری و 80n× ازتوباکتر اختلاف معنی داری با یکدیگر نداشتند. بررسی روند تجمع ماده خشک کل در تمامی ترکیب های تیماری نشان داد که تا 45 روز پس از کاشت با سرعت کم و پس از آن تا 105 - 95 روز با سرعت زیادی افزایش یافت و از 105 روز پس از کاشت تا مرحله رسیدگی به واسطه افزایش پیری برگ ها کاهش یافت. بیشترین کارایی زراعی مصرف نیتروژن (026/6 کیلوگرم در کیلوگرم) به سطح کودی 80 کیلوگرم در هکتار و کمترین آن (867/4 کیلوگرم در کیلوگرم) به سطح کودی 160 کیلوگرم در هکتار تعلق داشت. پرایمینگ بذر با باکتری-های محرک رشد سبب افزایش کارایی زراعی مصرف نیتروژن نسبت به عدم پرایمینگ بذر گردید. در بین سطوح مختلف تلقیح بذر با باکتری ها، آزوسپریلیوم بیشترین کارایی زراعی را به خود اختصاص داد. از یک مدل خطی دو تکه ای برای کمی نمودن پارامترهای پر شدن دانه استفاده گردید. تمامی پارامترهای پر شدن دانه به طور معنی داری تحت تأثیر سطوح کود نیتروژنه و باکتری های محرک رشد قرار گرفتند. حداکثر وزن دانه، سرعت و طول دوره موثر پر شدن دانه در سطوح بالای نیتروژن و کاربرد باکتری های محرک رشد برآورد گردید. مقایسه میانگین ها نشان داد که کمترین انتقال مجدد در عملکرد دانه (13/22 درصد) و بیشترین آن (6/30 درصد) در عدم مصرف کود نیتروژنه بدست آمد. بنابراین به منظور افزایش عملکرد دانه در شرایط اقلیمی اردبیل می توان پیشنهاد نمود که بذر آفتابگردان با ازتوباکتر تلقیح شود.